Parafia Polskokatolicka w Krzykawie -Małobądzu


Idź do treści

Menu główne:


Zabytki sakralne

W naszej Małej Ojczyźnie


Kościół parafialny rzymskokatolicki w Bolesławiu


Budowę kościoła rozpoczęto 25 maja 1893 roku obok świątyni z 1627 roku pod wezwaniem świętego Michała. Konsekracji nowego kościoła dokonano 26 maja 1906 roku. Ustalono też, że będzie to świątynia pod wezwaniem Matki Bożej Macierzyńskiej. Odpusty odbywają się jednak według dawnej tradycji w dzień Świętego Michała. Przepiękna duża świątynia stoi na wzniesieniu zwanym dawniej Kopcem.
Zbudowana w stylu neogotyckim z dwiema wysokimi wieżami i jedną niższą nad ołtarzem głównym. Charakterystyczna ze względu na przepiękny wystrój rzeźbiarski i na to, że cały wystrój wykonany był "jedną ręką" olkuskiego rzeźbiarza Pawła Turbasa, któremu pomagał w tym dziele jego syn Władysław oraz kilku poduczonych miejscowych rzeźbiarzy.
Główny ołtarz, gotycki, przypomina tryptyk krakowski. W centralnym miejscu ołtarza jest rzeźba wyobrażająca Najświętszą Pannę z Bożym Dzieciątkiem siedzącą na tronie - Królową Korony Polskiej. U stóp Marii klęczy król Jan Sobieski, w lewej ręce trzyma krzyż, prawa wskazuje polską ziemię. Zaborca ówczesny nie zrozumiał głęboko patriotycznej wymowy ołtarza i nie przeszkadzał w jego wykonaniu. Uwagę przykuwają też ładne malowidła ścienne przedstawiające sceny z życia Pana Jezusa, piękna ambona, rzeźby bocznych ołtarzy i stacje Męki Pańskiej. W lewej nawie na filarze wmurowana jest tablica marmurowa, zachęcająca do zmówienia "Ojcze Nasz" i ucałowania Krzyża, za co Ojciec Święty Leon XIII 2 listopada 1899 roku nadał 100 Dni Odpustu.
Dzięki walorom historycznym i architektonicznym kościół znalazł siew „Katalogu zabytków sztuki w Polsce” pod redakcją Jerzego Sobolewskiego, gdzie czytamy: „Bolesław PAR. p.w. św. Michała i Macierzyństwa N. M. Panny; pierwotnie drewniany z 1627roku, zburzony w 1941 roku obok niego wzniesiony murowany 1893 – 1905. Tablica erekcyjna marmurowa z 1627 roku, dzwon z 1802 roku. W murze starego cmentarza parafialnego epitafium Aleksandra (zm. 1795) i żony Teresy z Firlejów (zm. 1792) Romiszewskich. Figura przydrożna kamienna. Posąg św. Jana Nepomucena na postumencie, rokokowy.



Stary cmentarz w Bolesławiu


Położony jest tuż obok kościoła rzymskokatolickiego. Pierwszy nagrobek pochodzi z 1708 roku. Wspomnieć należy, iż Bolesławski Stary Cmentarz jest starszy od cmentarza na Powązkach w Warszawie (powstał w 1790 roku) oraz Rakowickiego w Krakowie (1803).
Wiele nagrobków zniszczył nieubłagany czas, ale i człowiek swymi działaniami przyczynił się do jego dewastacji. Znajduje się tu grób Aleksandra Romiszewskiego i jego żony - Teresy z Firłejów. Aleksander był dziedzicem Bolesławia, Mstowa i Januszowic. Pełnił funkcję burgrabiego zamku krakowskiego na Wawelu, legitymował się herbem Jelita. Herb ten widnieje na pomniku. Nieopodal jest grób pierwszego proboszcza tej parafii, ks. Michała Witkowskiego, zmarłego w 1834 roku i jego następcy, proboszcza z czasów powstania styczniowego, ks. Józefa Jelenia, zmarłego w 1869 roku.
Pochowany jest tu także Józef Chodorowicz, właściciel dworku w Krzykawce. Nagrobek ten pochodzi z 1880 roku. Był uczestnikiem Insurekcji Kościuszkowskiej, walczył pod Racławicami. Pod względem architektonicznym interesujący jest pomnik Leona Dobieckiego, zmarłego w 1901 roku, właściciela upadłego obecnie dworu w Kuźniczce nad Białą Przemszą. Między grobowcami wpisanymi w skarpę znajduje się grobowiec Antoniego Schmidta - Sybiraka (zesłanego po powstaniu styczniowym) i jego żony, spokrewnionej ze Stefanem Żeromskim. Antoni Schmidt pochodził z niedalekiego Krążka, był aptekarzem, zmarł w 1917 roku. Służył jako przyboczny dyktatora Romualda Traugutta „ds. przemysłu chemicznego i aptek".

Kolejny pomnik to grobowiec Karola i Janiny Gliszczyńskich, zmarłych w 1905 roku. Byli oni dożywotnimi dzierżawcami zamku sławkowskiego.

W centrum tego niewielkiego cmentarza, bo liczącego zaledwie 0,6 ha, znajduje się grób Marii z Gaszyńskich Boguckiej /1886-1950/, Antoniego Boguckiego /1880-1956/, właściciela dworku w Krzykawce. Antoni piastował funkcję wicemarszałka Senatu kadencji 1931-35. Do dzisiaj w Krzykawce żyją osoby pamiętające państwa Boguckich.
Po cmentarzu można chodzić długo, zastanawiać się nad datami, nazwiskami, które wywołują wspomnienia czy refleksje.
Na nagrobkach można znaleźć obcojęzyczne nazwiska, takie jak: Ollo Richman /1875/, Julia Knarmri Bombik /1879/, Pchmester Marcin /1879/, Lioustamni Luchick zmarły w Paryżu 25 stycznia 1859 roku. Świadczy to o ciekawej i złożonej historii tej ziemi. Spoczywają tu nawet, w zbiorowym grobie, szczątki usunięte z grobowców znajdujących się w podziemiach starego kościoła, rozebranego w 1941 roku.



Cmentarz żydowski w Krzykawce


Cmentarz żydowski w Krzykawce leży na obrzeżach gminy Bolesław pod Sławkowem. Założony został w 1924 roku przez Żydowską Gminę Wyznaniową w Sławkowie. Teren pod cmentarz został wykupiony w 1907 roku od Karola Gaszyńskiego, właściciela dworku w Krzykawce. Na cmentarzu znajduje się kilkadziesiąt mogił z macewami, charakterem zbliżonymi do siebie.
Są to płyty betonowe lub kamienne w kształcie prostopadłościanu, z góry zaokrąglone z napisami w języku hebrajskim, z motywami roślinnymi i architektonicznymi. W części północnej znajdują się mogiły bardzo proste w swojej formie. To grupa jednakowych, leżących na ziemi pomników. Są to groby Żydów pomordowanych podczas II wojny światowej.
Zachowały się 293 wykute w białym lub czerwonym piaskowcu macewy z okresu międzywojennego. Macewy mają różny kształt. 85 z nich to prostokąty stojące pionowo, inne mają piętrowy podział płyty nagrobnej na cokół, płaszczyznę inskrypcyjną, którą od przyczółka oddziela listwowy gzyms. Zwieńczona łukiem z naddatkiem mającym jakiś symbol. Sześć macew posiada bardzo bogatą ornamentykę z płaskorzeźbami. Są tu nagrobki secesyjne w kształcie prostokąta z wyrytymi na nich ornamentami roślinnymi. Znajdują się nagrobki „eklektyczne", o kształcie prostokąta, z nieznacznie wyodrębnionym cokołem i przyczółkiem zwieńczonym ćwierćkolistymi naddatkami oraz macewy w kształcie rzeźbionych pni drzew.
Znaczna część macew nie zawiera nazwisk zmarłych, tożsamość określają powiązania rodzinne. Macewy skatalogował w latach 1991-92 zespół pod kierownictwem prof. Jana Samka. Opisał je również Dariusz Rozmus w książce
„Cmentarze żydowskie ziemi olkuskiej", Kraków 1999. Na macewach można zobaczyć płasko rzeźbione księgi, cytaty z Biblii, zwierzęta, dzbany pochylone nad misą, dłonie w geście kapłańskim, stylizowane Drzewa Życia, czy stylizowane liście palmy. Niektóre z nagrobków posiadają podpis autora nagrobka, np. Kisner Benrin.
Miejsce to jest zadbane, wykonano przy nim wiele niezbędnych prac porządkowych, między innymi ogrodzenie.



Powrót do treści | Wróć do menu głównego